istinaf ve temyiz ne demek?

İstinaf ve temyiz, Türk hukuk sisteminde yargı kararlarına karşı başvurulabilecek kanun yollarıdır. Her ikisi de bir kararın hukuka uygunluğunu denetlemeyi amaçlar, ancak aralarında önemli farklılıklar bulunmaktadır.

İstinaf

• İlk derece mahkemesi kararlarına karşı başvurulan bir kanun yoludur.
• İstinafın amacı hem maddi vaka incelemesi yapmak hem de hukuki denetim yapmaktır. Yani, hem olayın nasıl gerçekleştiği (deliller, tanık ifadeleri vb.) hem de mahkemenin bu olaya uyguladığı hukuk kurallarının doğruluğu istinaf mahkemesi tarafından incelenir.
• Bölge Adliye Mahkemeleri (BAM) istinaf incelemesini yapar.
• İstinaf mahkemesi, ilk derece mahkemesinin kararını kaldırabilir, değiştirebilir veya aynen onaylayabilir.
• Ceza davalarında bazı kararlar istinaf edilemez (örneğin, belli miktarın altındaki para cezaları veya hapis cezaları). Bu durum İstinaf sınırları olarak bilinir.

Temyiz

• İstinaf mahkemesi kararlarına karşı (ve bazı durumlarda ilk derece mahkemesi kararlarına karşı) başvurulan bir kanun yoludur.
• Temyizin amacı sadece hukuki denetim yapmaktır. Yani, Yargıtay (temyiz incelemesini yapan merci), olayın nasıl gerçekleştiği ile ilgilenmez, sadece mahkemenin bu olaya uyguladığı hukuk kurallarının doğru olup olmadığını inceler.
• Yargıtay temyiz incelemesini yapar.
• Temyiz mahkemesi, kararı bozabilir (yani hukuka aykırı bulup geri gönderebilir), düzelterek onama yapabilir veya onama (hukuka uygun bulup aynen onaylama) kararı verebilir.
• Temyiz nedenleri sınırlıdır ve genellikle usul hataları veya hukukun yanlış uygulanması gibi konuları kapsar.

Özet Tablo

Özellik	İstinaf	Temyiz
Başvurulan Karar	İlk derece mahkemesi kararları	İstinaf mahkemesi kararları (ve bazı durumlarda ilk derece mahkemesi kararları)
İnceleme Alanı	Hem maddi vaka incelemesi hem de hukuki denetim	Sadece hukuki denetim
İnceleyen Merci	Bölge Adliye Mahkemeleri (BAM)	Yargıtay
Karar Türleri	Kaldırma, değiştirme, onama	Bozma, düzelterek onama, onama
Amaç	İlk derece mahkemesinin kararının hem olgusal hem de hukuki olarak doğru olup olmadığını denetlemek	İstinaf mahkemesinin (veya ilk derece mahkemesinin) hukuk kurallarını doğru uygulayıp uygulamadığını denetlemek
Sınırları	İstinaf edilemeyen kararlar olabilir (parasal sınırlar, ceza miktarı sınırı vb.)	Temyiz nedenleri sınırlıdır (usul hataları, hukukun yanlış uygulanması vb.)